Christus aanbieden en aannemen: wat we van Ames kunnen leren

Vind jij termen als ‘aanbieden’ en ‘aannemen’ verwarrend of zelfs verdacht? De puritein William Ames helpt ons om deze woorden helder en Bijbels te begrijpen.

Achtergrond

William Ames (1576-1633), ook bekend onder zijn Latijnse naam Amesius, was een Engelse puritein. Hij vluchtte naar Nederland vanwege vervolging. Al vóór de Dordtse Synode (1618-1619) schreef hij boeken tegen het arminianisme. Daarom stelde men hem aan als theologisch adviseur van Johannes Bogerman, de voorzitter van de synode.

In zijn boek The Marrow of Sacred Divinity behandelt Ames allerlei theologische onderwerpen op een overzichtelijke manier. Elk onderwerp splitst hij zorgvuldig op in twee niet-overlappende delen, net zo lang totdat het niet meer verder opgesplitst kan worden.

Aanbieden en aannemen volgens Ames

Hoe word je een kind van God? Door de vereniging met Christus. Dat is een geestelijke relatie tussen Christus en de mens. Daardoor krijgt de gelovige recht op alle zegeningen die Christus geeft (1 Joh. 5:12; 1 Joh. 3:24).

Hoe komt die relatie tot stand? Doordat God mensen roept en hen bij Christus brengt. Deze roeping bestaat volgens Ames uit twee delen:

• Het aanbod van Christus. Dit bestaat uit:
  • Een uitwendig aanbod: de belofte van Christus wordt aan iedereen zonder onderscheid aangeboden, samen met het bevel om te geloven.
  • Een inwendig aanbod: de Heilige Geest legt de belofte door innerlijke verlichting in het hart van een mens.
• Het aannemen van Christus. Dit aannemen is:
  • Passief: God werkt een geestelijk beginsel van genade in de wil van de mens.
  • Actief: de mens vertrouwt zich bewust toe aan Christus als zijn Verlosser, en door Hem aan God.

Op deze overzichtelijke manier legt Ames het aanbod van genade en het aannemen hiervan uit. Bij zowel het aanbieden als het aannemen laat hij onze verantwoordelijkheid en de noodzaak van het werk van de Geest naast elkaar staan. Hieronder ga ik dieper in op wat Ames bedoelt met uitwendig en inwendig aanbod, en hoe het aannemen passief én actief plaatsvindt.

Het uitwendige en inwendige aanbod van genade

Het uitwendige aanbod is de prediking van de belofte van Christus in het Evangelie. Volgens Ames gaat dit samen met de prediking van de wet. De wet wijst op zonde en schuld en verootmoedigt de zondaar (Rom. 7:7). De beloften van het Evangelie worden aan iedereen, zonder onderscheid, aangeboden, mét het bevel om te geloven.

Het inwendige aanbod is volgens Ames nodig om de beloften daadwerkelijk in bezit krijgen. Dit gebeurt door het werk van de Heilige Geest, Die geloof in het hart werkt. Ames houdt, net als Calvijn, Woord en Geest dicht bij elkaar. De Heilige Geest gebruikt altijd het Woord. Het inwendige aanbod gaat dus samen met het uitwendige aanbod. Ames zegt het zo:

Dit geloof wordt in ons gewerkt door de Heilige Geest, door middel van de bediening en prediking van het Evangelie. (…) Het wordt in ons gewerkt door het Evangelie, want in de belofte van het Evangelie wordt Christus ons aangeboden en voorgesteld; en de werking of kracht van de Heilige Geest vergezelt de prediking van het heilige Evangelie.

Het passieve en actieve aannemen van Christus

De combinatie van het uitwendige en inwendige aanbod leidt tot het aannemen van Christus. Hierdoor ontstaat een geestelijke relatie tussen Christus en de mens. Die mens wordt dan volledig bekeerd van zonde naar genade en van de wereld naar het volgen van Jezus. Daarom noemen we dit ook wel ‘bekering’ of ‘wedergeboorte’.

Volgens Ames is dit aannemen zowel passief als actief. Eerst werkt God passief een nieuw geestelijk begin in de wil van de mens (Ef. 2:5; Joh. 3:3). Dat gaat dieper dan alleen een verandering in je verstand (zie ook Dordtse Leerregels III/IV.11).

Door die veranderde wil gaat de mens actief handelen. Dit actieve aannemen is het bewust vertrouwen op Christus als je persoonlijke Verlosser. De Dordtse Leerregels III/IV.12 zeggen dit duidelijk:

En alsdan wordt de wil, zijnde nu vernieuwd, niet alleen van God gedreven en bewogen, maar, van God bewogen zijnde, werkt hij ook zelf. Waarom ook terecht gezegd wordt, dat de mens, door de genade die hij ontvangen heeft, gelooft en zich bekeert.

Door het werk van de Heilige Geest gaat een mens dus zelf ook ‘werken’. Hij bekeert zich en neemt door het geloof Christus aan.

Ames’ lessen over aanbieden en aannemen

Het is niet nodig dat we, uit angst voor het arminianisme, de termen ‘aanbieden’ en ‘aannemen’ vermijden. We moeten wél goed uitleggen wat we ermee bedoelen en daar kunnen de woorden die Ames gebruikt bij helpen. Samenvattend kunnen we van Ames leren:

• Het uitwendige aanbod van genade kan niet zonder een inwendig aanbod. Anders doet het geen kracht.
• De Heilige Geest gebruikt het uitwendige aanbod om het geloof in ons hart te werken (het inwendige aanbod).
• Het aannemen begint passief: wij kunnen dit niet uit onszelf. Het passieve aannemen en het inwendige aanbod zijn allebei beschrijvingen van de wedergeboorte. De Heilige Geest verandert ons hart en geeft ons geloof.
• Door onze veranderde wil gaan we actief geloven. We vertrouwen ons toe aan Christus als onze Zaligmaker.

Wat betekent dit voor jou persoonlijk?

Misschien vraag jij je af wat deze uitleg nu concreet voor jou betekent. Het betekent vooral dat je niet moedeloos hoeft te worden als je jezelf onbekwaam voelt om Christus aan te nemen. Ames laat zien dat geloof iets is wat God Zélf in je hart werkt. Tegelijkertijd mag je ook niet passief te blijven wachten tot er iets gebeurt. De uitnodiging van het Evangelie klinkt immers juist omdat God je ermee tot Christus wil brengen. Vraag daarom vrijmoedig aan God om de werking van Zijn Geest, Die jouw hart kan veranderen. En als je worstelt met vragen of twijfel: weet dat de Heere Jezus Zelf beloofd heeft: ‘Die tot Mij komt, zal Ik geenszins uitwerpen’ (Joh. 6:37). Je mag dus komen zoals je bent, niet omdat je zelf genoeg kracht hebt, maar omdat Zijn belofte genoeg is.

—————

Ik heb geprobeerd de termen aanbieden en aannemen zo helder en Bijbels mogelijk uit te leggen. Voor een uitgebreidere uitleg, inclusief alle Bijbelverwijzingen, kun je in het boek op deze website verder lezen over de systematische aanpak van Ames.